Aorta to największa tętnica w organizmie człowieka. Jej początek znajduje się w klatce piersiowej, w lewej komorze serce, skąd przechodzi ona w dół do brzucha. Ten odcinek nazywa się aortą brzuszną. Następnie dzieli się ona na dwie tętnice biodrowe.
Tętniak to schorzenie, które polega na poszerzeniu światła tętnicy, wynikającego z osłabienia jej ściany. Jest to choroba tętnicy, przez którą krew płynie z serca do reszty ciała. Jest to stosunkowo częsta przypadłość, szczególnie u ludzi starszych. Większość przypadków jest bezobjawowa. Najczęściej tętniak aorty brzusznej pojawia się u mężczyzn w wieku powyżej 65 roku życia. Może on powstać w dowolnym jej odcinku, jednak najczęściej część ze zwiększoną średnicą aorty umiejscawia się w okolicy lędźwiowej. Proces poszerzania tętnicy postępuje stopniowo, prowadząc w konsekwencji do pęknięcia tętniaka, co najczęściej kończy się śmiercią chorego.
CIEKAWOSTKA
Tętniaki aorty znajdujące się w odcinku piersiowym występują z taką samą częstotliwością zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
PRZYCZYNY TĘTNIAKA AORTY BRZUSZNEJ
Nadwyrężenie ściany aorty może nastąpić za sprawą wielu czynników. Do najczęstszych przyczyn tego schorzenia zalicza się:
- miażdżyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- urazy,
- wrodzone wady w budowie naczynia,
- częste stany zapalne,
- palenie tytoniu,
- wiek (ryzyko wystąpienia tej choroby układu krążenia rośnie wraz z wiekiem),
- choroby serca (niedomykalność zastawki aortalnej),
- choroby genetyczne (np. osoby cierpiące na zespół Marfana),
- predyspozycje genetyczne (występowanie tętniaka aorty brzusznej jest częstsze u osób, u których w rodzinie występowało wcześniej to schorzenie),
- obturacyjna choroba płuc,
RODZAJE
Schorzenia aorty mogą występować w dwóch postaciach - tętniaka prawdziwego i rozwarstwiającego.
TĘTNIAK PRAWDZIWY
Jest to rozszerzenie światła aorty o workowatym charakterze przy zachowaniu naturalnej struktury jej ściany. Jeśli średnica rozszerzenia nie przekracza 4 cm, schorzenie nie podlega leczeniu. Większe tętniaki leczone są w przypadku gdy grozi ich pęknięcie.
TĘTNIAK ROZWARSTWIAJĄCY
Zazwyczaj występuje on w konsekwencji nadciśnienia tętniczego. Zbyt wysokie ciśnienie rozciąga naczynie w jego słabszych miejscach powodując pękanie wewnętrznych warstw, co w późniejszym stadium choroby może spowodować pęknięcie tętniaka. Ryzyko wystąpienie rozwarstwienia aorty wzrasta również u mężczyzn w wieku 50-60 lat, czynnych palaczy tytoniu, kobiet w trzecim trymestrze ciąży, osób zażywających narkotyki lub u tych, którzy przeszli uraz klatki piersiowej.
Prawie 70% rozwarstwiających tętniaków lokalizuje się w odcinku piersiowym, a objawem ich występowania jest silny ból w klatce lub plecach.
OBJAWY
Tętniaki najczęściej są bezobjawowe i zostają wykryte przypadkowo, np. podczas rutynowych badań profilaktycznych czy przy okazji diagnostyki innych schorzeń. Tętniaki objawowe powodują ból, w klatce piersiowej lub jamie brzusznej.
, który nasila się podczas wysiłku, kiedy wzrasta ciśnienie krwi.
U chorych z tętniakiem objawowym, symptomy występowania schorzenia są różne i zależą od jego lokalizacji. Mogą to być na przykład:
- uczucie duszności,
- bóle pleców,
- chrypka,
- kaszel,
- bóle w klatce piersiowej,
- częste zapalenia płuc
PĘKNIĘCIE TĘTNIAKA
Jest niezwykle groźne, prowadzi bowiem do rozległego krwotoku w śródpiersiu lub jamie otrzewnowej. Charakteryzuje się rozległym bólem w klatce piersiowej, dużym spadkiem ciśnienia krwi, osłabieniem, przyśpieszeniem akcji serca, utratą przytomności.
Niestety w większości przypadków pęknięcie aorty kończy się śmiercią, ryzyko zgonu wynosi aż 80%.
DIAGNOZOWANIE
Znaczna większość tętniaków diagnozowana jest przypadkowo, przy okazji wykonywania innych badań. W przypadku tętniaka aorty piersiowej diagnostyka wymaga specjalistycznych działań, takich jak echo serca lub tomografia komputerowa, która zalicza się do najbardziej skutecznych metod diagnostycznych.
Tętniaka umieszczonego w jamie brzusznej znacznie łatwiej jest wykryć. Jeśli schorzenie ma duże rozmiary można je wykryć nawet metodą palpacyjną. Pomocne jest również USG, jednak najbardziej skuteczną metodą wykrywania zmian w budowie aorty jest tomografia.
LECZENIE TĘTNIAKA
Leczenie tętniaków aorty w przypadkach grożących pęknięciem (szybkie poszerzanie się tętniaka, bardzo duży tętniak) jest chirurgiczne i polega na wszczepieniu protezy z tworzywa sztucznego zastępującego „chory” odcinek aorty. Proteza może być wszczepiona przez tradycyjny dostęp chirurgiczny (z otwarciem klatki piersiowej lub brzucha), albo wprowadzona wewnątrznaczyniowo, czyli przez światło tętnicy. Protezę taką mocuje się wówczas przy pomocy metalowego stentu (stentgraft).
Zasadniczo nie operuje się tętniaków aorty o średnicy mniejszej niż 5 cm, choć w przypadku pewnych odmian morfologicznych (np. tętniak workowaty lub mały tętniak połączony z pęknięciem blaszki miażdżycowej ściany aorty) wskazane jest wczesne leczenie zabiegowe ze względu na większe ryzyko pęknięcia takiego tętniaka.