Tętniakiem aorty brzusznej określa się nadmierne poszerzenie średnicy naczynia krwionośnego - aorty brzusznej. Stan ten może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet zagrażać życiu pacjenta. Odpowiednio wczesne rozpoznanie tętniaka, właściwe leczenie i opieka, dają pomyślne rokowania co do powrotu do zdrowia. Leczenie tętniaka aorty brzusznej - jakie są możliwości leczenia tętniaków, na czym polegają? Skąd się biorą tętniaki i czy można im zapobiegać? Przyczyny objawy leczenie - wszystko co musisz wiedzieć o tętniakach aorty brzusznej.
Aorta jest w gruncie rzeczy dużym pniem tętniczym, który rozgałęzia się na mniejsze tętnice rozprowadzające następnie krew po całym ciele. To największe naczynie krwionośne w ludzkim ciele, a jego średnica może wynosić nawet 28 mm. Ma swój początek w lewej komorze serca, biegnie przez klatkę piersiową do jamy brzusznej, w której rozdziela się na dwie tętnice biodrowe. Jak widać naczynie to ma szczególnie istotną rolę w doprowadzaniu krwi do wszystkich tkanek ciała. To między innymi dlatego każda jego dysfunkcja niesie ze sobą poważne ryzyko dla zdrowia i życia pacjenta.
Kiedy średnica aorty brzusznej na odcinku pomiędzy przeponą a miejscem rozdzielenia na tętnice biodrowe poszerzy się o co najmniej 50% - mówimy o tętniaku. A jak dochodzi do pojawienia się tej zmiany?
Ściany naczyń krwionośnych zbudowane są z kilku warstw. Do powstania tętniaka dochodzi w chwili, gdy z jakiegoś powodu jedna z tych warstw ulegnie osłabieniu. Wtedy ściana w tym miejscu poszerza się i pojawia się na niej wybrzuszenie przypominające woreczek. Warto pamiętać, że tętniak może dotyczyć także innych tętnic w ciele.
Do przyczyn powstawania tętniaka możemy zaliczyć czynniki genetyczne i dziedziczne, a także wynikające z różnorodnych chorób, zaburzeń i niewłaściwego trybu życia. Warto wymienić tu chociażby palenie tytoniu, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, przepuklinę brzuszną, chorobę wieńcową, obturacyjną chorobę płuc, przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych.
Ryzyko rośnie także z wiekiem, najbardziej narażone są osoby w wieku powyżej 65 lat. Na wystąpienie tętniaka aorty brzusznej najbardziej narażeni są mężczyźni. Tętniak znacznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Warto także wspomnieć o wpływie, jaki na częstotliwość występowania tętniaka aorty brzusznej ma alkohol - rozszerza on naczynia krwionośne, których ściany stają się cieńsze i bardziej podatne na różnego rodzaju uszkodzenia.
Wyróżnia się dwa rodzaje tętniaków aorty brzusznej. Pierwszym z nich jest tętniak prawdziwy - polega na rozszerzeniu światła naczynia tętniczego. Rozszerzenie to ma charakter workowaty, zachowana zostaje natomiast fizjologiczna struktura ścian aorty.
Natomiast tętniak rozwarstwiający występuje, kiedy wewnętrzna błona wyścielająca aortę ulegnie pęknięciu i odwarstwieniu. W takim przypadku krew przedostaje się między warstwy ściany aorty, powiększając rozwarstwienie.
Tętniak aorty brzusznej może nie dawać żadnych specyficznych objawów - mówimy wtedy o tętniaku bezobjawowym. Tym, co powinno budzić nasz niepokój, jest uczucie pełności lub ból brzucha po posiłku. Czasem zdarza się także, że osoba dotknięta tętniakiem odczuwa tętnienie w jamie brzusznej.
Natomiast tętniak objawowy manifestuje się bólem w okolicy lędźwiowo - krzyżowej, który czasem może być mylony z tak zwaną rwą kulszową. Od rwy kulszowej można go jednak odróżnić, bowiem bóle towarzyszące tętniakowi nie są uzależnione od tego, czy pacjent znajduje się w stanie ruchu czy spoczynku - ich intensywność pozostaje niezmienna. Tętniak często objawia się także bólami podbrzusza promieniującymi do krocza, pęcherza moczowego i ud, obrzękiem jednej lub obydwu nóg, krwiomoczem lub utratą masy ciała. Warto w przypadku tych objawów i dolegliwości poprosić lekarza o zlecenie badań.
Wraz ze wzrostem średnicy tętniaka, rośnie także ryzyko jego pęknięcia. Tętniak o średnicy 5 - 7 cm stwarza poważne ryzyko pęknięcia. Kiedy do tego dojdzie, pojawia się nagły, bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej, który promieniuje w dół - do krocza lub podbrzusza. Mogą się pojawić także wymioty z krwią, niedowład kończyn, zaburzenia widzenia i równowagi, a nawet utrata przytomności. Na pęknięcie tętniaka narażeni są także ci pacjenci, którzy zmagają się z problemem nadciśnienia tętniczego, osoby palące tytoń, czynnikiem ryzyka jest także przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz wiek powyżej 65. roku życia.
W przypadku tętniaków, których średnica jest większa niż 5 cm, lekarz może stwierdzić ich obecność w czasie badania palpacyjnego - pod palcami wyczuwalny jest pulsujący guz. Do podstawowych badań używanych w diagnostyce tętniaka aorty brzusznej należy USG jamy brzusznej. Alternatywą jest tomografia komputerowa z uwzględnieniem naczyń krwionośnych, która pozwala na określenie średnicy tętniaka z dokładnością do 2 mm. Natomiast najdokładniejszym z badań jest rezonans magnetyczny z uwzględnieniem naczyń krwionośnych. Na podstawie wyników badań lekarz decyduje o dalszym postępowaniu.
Dalsze postępowanie z pacjentem, u którego zdiagnozowano tętniaka aorty brzusznej planowane jest przede wszystkim w zależności od wielkości zmiany. Pacjentom, którzy mają tętniaka nie większego niż 40 mm, zaleca się kontrolne badanie USG raz w roku. Co pół roku należy wykonywać USG u osób, których tętniak ma wielkość od 40 do 45 mm. Natomiast pacjenci, których tętniak jest większy niż 45 mm, są kierowani na operację chirurgiczną. Natychmiastowej interwencji wymagają tętniaki powyżej 55 mm lub takie, które w przeciągu 6 miesięcy zwiększyły się o 5 mm i więcej - one mogą pęknąć w każdej chwili, co jest wskazaniem do szybkiego wykonania zabiegu. Do zabiegu kwalifikowani są pacjenci, u których doszło do pęknięcia tętniaka oraz tacy, którzy cały czas odczuwają jego objawy. Leczenie tętniaka aorty powinno wówczas nastąpić w jak najszybszym czasie.
Do czynników, które mogą uniemożliwić przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego u pacjenta, zaliczyć należy:
Tętniaki aorty brzusznej leczy się operacyjnie przy zastosowaniu dwóch metod. Są to metody operacyjne - brak tu możliwości leczenia farmakologicznego, medycyna nie zna leków, które mogłyby usunąć tętniaka.
Pierwszą z nich jest metoda klasyczna, która polega na otwarciu jamy brzusznej za pomocą skalpela, usunięciu tętniaka i wszczepieniu na jego miejsce protezy naczyniowej. Na tętnicę biodrową i aortę zakłada się zaciski, aby nie doszło do nadmiernej utraty krwi przez pacjenta. Następnie tętniak jest rozcinany w pionie, czyli wzdłuż przebiegu tętnicy, a w jego światło wszywana jest proteza. Ten rodzaj operacji przynosi najlepsze efekty w trybie planowanym, czyli wtedy, gdy nie doszło do pęknięcia tętniaka.
Drugą metodą leczenia tętniaka aorty brzusznej jest zabieg endowaskularny. W trakcie jego trwania pacjentowi wszczepiany jest stentgraft, czyli proteza wykonana na zamówienie i dopasowana do naczyń pacjenta. Protezę wprowadza się przez tętnicę udową chorego, nie ma więc konieczności otwierania jego jamy brzusznej - naczynie tętnicze widoczne jest na aparacie rentgenowskim dzięki wprowadzeniu do niego kontrastu. Zabieg ten wykonywany jest szczególnie u tych pacjentów, u których klasyczna metoda operacyjna wiąże się ze znacznym ryzykiem. Czas trwania zabiegu jest o wiele krótszy, podobnie jak okres rekonwalescencji. Wykonywany jest on w znieczuleniu miejscowym, zmniejsza więc ryzyko wystąpienia powikłań kardiologicznych.
Jak każde leczenie operacyjne, także leczenie tętniaka może nieść ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań. Do najczęściej występujących powikłań należą krwiaki, czasami dochodzi też do zaostrzenia niewydolności krążenia. Należy jednak pamiętać, że pęknięcie tętniaka może prowadzić do zgonu.
Po zabiegu usunięcia tętniaka pacjent przez kilka dni pozostaje na oddziale szpitalnym, pod nadzorem lekarza. W tym czasie prowadzona jest rehabilitacja, a pacjent jest uczony ćwiczeń, które później będzie wykonywał w domu. Należy pamiętać o konieczności wprowadzenia diety i aktywnego trybu życia. Konieczne jest także całkowite zaniechanie spożywania alkoholu, który rozszerza naczynia krwionośne i podnosi ciśnienie tętnicze.
Tętniak aorty brzusznej, odpowiednio szybko zdiagnozowany i usunięty, nie jest dla pacjenta wyrokiem. Można leczyć go skutecznie, odzyskać zdrowie i wrócić do pełni aktywności.